دستگاههای گازسوز بر اساس استانداردهای آمریکا بر حسب شرایط دود خروجی به دودکش به چهار دسته تقسیم و با اعداد یونانی 1 تا 4 نشان داده می شود

دسته اول دستگاههایی که دمای دود خروجی از آنها از دمای چگالش آب حاصل از احتراق بیشتر است یعنی در واقع چگالشی نیستند و همچنین فشار دود در دودکش این دستگاهها به نسبت محیط پیرامون مثبت نیست و در واقع دود از طریق مکش یک فن در انتهای دودکش یا از طریق همرفت و قوطه وری گاز گرم از دودکش بالا می رود.

دسته دوم دستگاههایی که دمای دود خروجی از آنها از دمای چگالش آب حاصل از احتراق کمتر است یعنی در واقع چگالشی هستند و همچنین فشار دود در دودکش این دستگاهها به نسبت محیط پیرامون مثبت نیست و در واقع دود از طریق مکش یک فن در انتهای دودکش یا از طریق همرفت و قوطه وری گاز گرم از دودکش بالا می رود.

دسته سوم دستگاههایی که دمای دود خروجی از آنها از دمای چگالش آب حاصل از احتراق بیشتر است یعنی در واقع چگالشی نیستند و همچنین فشار دود در دودکش این دستگاهها به نسبت محیط پیرامون مثبت است و در واقع دود از طریق رانش یک فن قوی در ابتدای دودکش به بیرون رانده می شود

دسته چهارم دستگاههایی که دمای دود خروجی از آنها از دمای چگالش آب حاصل از احتراق کمتر است یعنی در واقع چگالشی هستند و همچنین فشار دود در دودکش این دستگاهها به نسبت محیط پیرامون مثبت است و در واقع دود از طریق رانش یک فن قوی در ابتدای دودکش به بیرون رانده می شود

نکات دسته بندی چهارگانه دستگاههای گازسوز بر حسب شرایط دود خروجی

اولا وجود فن الزاما به معنای دسته 3 و 4 بودن دستگاه نیست زیرا فن باید رانشی باشد و باید اعظم فشار بیرون راندن دود را تامین کند و صرفا برای کمک به همرفت نباشد. بسیاری از دستگاهها بصورت کمکی برای جبران افتها در مبدلهای نوین از فن استفاده می کنند و اغلب دستگاههای با فن و بی فن جزو دسته اول هستند.

ثانیا دسته بندی بالا به این جهت است که دسته های سوم و چهارم باید دودکش بشدت درزبند داشته باشند و دسته های دوم و چهارم باید دودکش بسیار مقاوم به خوردگی مثلا از نوع پی وی سی داشته باشند و دسته اول و سوم باید دودکش مقاوم به حرارت داشته باشند

ثالثا در تشخیص دسته بندی دستگاه مهمترین شیوه پلاک مشخصات آن است

رابعا پکیجهای فن دار غیر چگالشی از دسته سوم می باشند و درزبندی بالای دودکش آنها در حالت تک جداره با نوار چسب آلومینیومی یا واشر از الزامات دستگاههای این دسته است

خامسا اتصال دودکش دستگاههای دسته سوم و چهارم مثل پکیجهای فن دار به دودکشهای معمولی که برای فشار مثبت طراحی و درزبندی نشده اند ممنوع است

سادسا در این دسته بندی به دمای دقیق چگالش اشاره نشده چون این دما با توجه به شرایط متفاوت است

دودکشها در استاندارد آمریکا:
Chimney
دودکشی که حداقل تا دمای ۱۰۰۰ درجه فارنهایت تحمل دارد. بر خلاف معنای عمومی کلمه در اصطلاح فنی این دودکش الزاما مثل دودکش شومینه با مصالح بنایی نیست بلکه می تواند کارخانه ساز و فلزی باشد. این دودکش معمولا تحمل دمای دود حاصل از سوخت مایع و گاهی جامد را که دمای بالاتری تولید میکنند دارد و بهمین دلیل برای شومینه بکار می رود. در استاندارد آمریکا اگر دودکش با ظاهری مثل دودکش شومینه باشد ولی تحمل دمای ۱۰۰۰ را ندارد باید با برچسب پاک نشدنی مشخص گردد که فقط برای سوخت گاز است
Vent
دودکشی که توان تحمل دما کمتر از ۱۰۰۰ درجه فارنهایت داشته باشد. مثلاً دودکش پکیجهای فن دار گونه ای از این دسته اند
Single-wall metal pipe
این دودکشها بدلیل تک جداره و فلزی بودن دیواره داغ دارند و در استاندارد آمریکا برای ساختمان مسکونی ممنوعند. همچنین فاصله لازم آنها از مصالح سوختنی بیشترین حد در بین دودکشهاست. نصب این دودکش خارج از ساختمان بدون عایق در جایی که دمای طرح خارج زمستانه از صفر کمتر است ممنوع است

Gas Vent

Type B
این نوع دودکش‌های ونت با گاز در دمای ۴۰۰ درجه فارنهایت (بالای دمای محیط) تست می شوند. معمولا جنس این نوع در حالت دو لایه فلزی با لایه داخلی آلومینیومی و بیرونی گالوانیزه است

Type B-W
این نوع دودکش‌های ونت با گاز در دمای ۴۸۰ درجه فارنهایت (بالای دمای محیط) تست می شوند. مقطع این ونت بیضی است

Special Gas Vent
این نوع دودکش‌های ونت با گاز در دمای ۴۸۰ درجه فارنهایت (بالای دمای محیط) تست می شوند.

Special Gas Vent Type BH

برای مثال این نوع دودکش‌های ونت با گاز در دمای ۴۷۳ درجه فارنهایت برای کانادا و ۵۵۰ درجه برای امریکا (بالای دمای محیط) تست می شوند.

Type L
این نوع دودکش‌های ونت با گاز در دمای ۵۰۰ درجه فارنهایت (بالای دمای محیط) تست می شوند. معمولا جنس این نوع در حالت دو لایه با لایه داخلی استیل ضد زنگ و بیرونی گالوانیزه است

Pellet Vent
این نوع دودکش‌های ونت با گاز در دمای ۵۰۰ درجه فارنهایت (بالای دمای محیط) تست می شوند.

Pellet Fuel

به معنای بیوفیول فشرده شده از ماده یا بیومس ارگانیک مثل اضافات چوب و غذا و … است

چند نکته بسیار مهم
۱. تیپ‌ها و تقسیم بندی مختلف دودکش ونت با تیپ‌ها و تقسیم بندی پکیج که قبلاً گفته شد بسیار متفاوت است و ربطی به هم ندارند مثلاً پکیج نوع سی به معنای پکیج محفظه احتراق بسته است ولی در دودکش ونت، اصلا نوع سی در پست بالا وجود ندارد.
۲. پست بالا درباره تیپ‌های مختلف دودکش ونت است که این تیپ ها تعیین کننده فاصله مجاز دیواره دودکش از مصالح سوختنی و همچنین دمای قابل تحمل برای دودکش هستند
۳. دودکش فلزی دو لایه با دو جداره از آن جهت متفاوت است که در دو لایه بین دو لایه یک فاصله هوایی کم مثل شیشه دو جداره در نقش عایق وجود دارد ولی در دودکش دو جداره فاصله بین دو جداره زیاد و برای تامین هوای احتراق است.
۴. دودکش ونت یا چیمنی دو لایه فلزی برای کاهش حداقل فاصله دودکش از مواد سوختنی و همچنین امنیت بیشتر در ساختمان مسکونی در آمریکا متداول است ولی حداقل اینجانب مشابه آن در ایران را ندیده ام.
۵. برخی معبر دودهای ازبستی دودکش ونت تیپ بی هستند و تا ۴۰۰ درجه فارنهایت بالای دمای محیط تحمل حرارت دارند
۶. دودکش ونت می تواند انعطاف پذیر یا غیر آن باشد

در عکس زیر دو نمونه دودکش (ونت تیپ بی) (انعطاف پذیر و غیر انعطاف پذیر) از نوع دو لایه فلزی و مفاصل و اتصالات آنها نشان داده می شود.
همانطور که قبلاً گفته شد دودکش (ونت تیپ بی) تا ۴۰۰ درجه فارنهایت بالای دمای محیط، تحمل کار دائم دارد و بنابراین برای دستگاههای گازسوز معمولی با مکش دودکش طبیعی و احیانا با کلاهک تعدیل که برای استفاده از دودکش (ونت تیپ بی) فهرست شده باشند قابل استفاده است.
دو قطعه دودکش ونت تیپ بی از یک سازنده با جا زدن و چرخاندن به هم قفل می شوند ولی برای اتصال دو قطعه از دو کارخانه مختلف باید پیچ یا بست بکار برد. دودکش ونت تیپ بی باید فهرست شده باشد و دستگاه گازسوز هم برای اتصال به دودکش ونت تیپ بی فهرست شده باشد. (دمای خروجی دود دستگاه تضمین شده زیر ۴۰۰ درجه فارنهایت باشد)
کلا موارد زیر را نباید به دودکش (ونت تیپ بی) وصل کرد
۱. دستگاه با سوخت نفت و چوب و هر سوخت مایع و جامد دیگر
۲. دستگاه چگالشی که احتمال تقطیر آب محصول احتراق و خوردگی دارد
۳. دستگاه با فشار مثبت مثلاً پکیج فن دار

Chimney

دودکش های چیمنی از نوع فلزی از دید محل عبور دودکش از ساختمان می توانند سه دسته اصلی عبور کننده از دیوار یا عبور کننده از سقف یا عبور کننده از اتاقک زیر شیروانی تقسیم می شوند که بنا به این تقسیم بندی قطعات متفاوتی لازم دارند که عبور دودکش را ایمن و مستحکم کند نمونه های این ترکیبها و عکسهای مربوط به نوع عبور کننده از دیوار را در بالا می بینیم.

Chimney
دودکشهایی که حداقل تا خروجی دود با دمای ۱۰۰۰ درجه فارنهایت را تحمل می کنند لذا دسته بزرگی از این دودکش ها تحت عنوان همه گانه سوز می توانند سوختهای جامد و مایع را که دمای بالاتری دارند ساپورت نمایند. این دودکشها می توانند از مصالح ساختمانی یا کارخانه ساز باشند. این دودکشها در نوع فلزی خود می توانند یک یا دو یا سه لایه باشند و بین لایه ها می توان خالی یا عایق باشد. دسته جات مختلفی از این دودکشها تعریف شده ولی بطور علمی این نوع دودکش از دید تحمل دما تقسیم بندی می شود.
مسکونی یا Residential
تا دمای ۱۰۰۰ درجه فارنهایت را تحمل می کنند لذا برای سوختهای گاز طبیعی و مایع مناسبند
دما پایین Low temperature
تا دمای ۱۴۰۰ درجه فارنهایت را تحمل می کنند
دما متوسط Medium temperature
تا دمای ۱۸۰۰ درجه فارنهایت را تحمل می کنند
دما بالا High temperature
با تحمل دمای بالای ۱۸۰۰ درجه فارنهایت

چند نکته در مورد چیمنی از نوع دو یا سه لایه فلزی
۱. لایه درونی بدلیل در معرض خورندگی و حرارت بودن حتما باید استیل ضد زنگ باشد
۲. لایه بیرونی اگر در معرض هوای بیرون و آفتاب و باران و سرما باشد حتما باید استیل ضد زنگ باشد ولی در صورتیکه قسمتی از دودکش درون ساختمان است این لایه می تواند برای این قسمت گالوانیزه باشد که ارزانتر است
۳. قسمتی از این نوع دودکش که بیرون از ساختمان است معمولا در بین لایه ها عایق دارد

در مبحث 14 فصل خاصی برای نحوه اجرای دودکش وجود دارد که اجرای دودکش را به فلزی و مصالح بنایی با دمای پایین تقسیم بندی کرده است. 

انچه تحت عنوان دودکش سیمانی در بین عام متداول است براساس مبحث 14 معبر دود یا پوشش داخلی از مصالح نسوز به

ضخامت 16 میلیمتر از موادی مثل سیمان،آزبست سیمان  (ترانزیت)،سفال یا مصالح مشابه دیگراست

پیش از این دیتیل اجرایی لایه های یک چیمنی بر اساس ان اف پی ای 211 و برای چهار گروه چیمنی مسکونی، دما پایین، دما متوسط و دما بالا مطرح شد.

در اینجا دیتیل دودکش طبق مبحث ۱۴ مطرح می گردد.

🏭لایه های دودکش دما پایین با مصالح بنایی:

طبق مبحث 20 سانتیمتر آجرچینی با ملات یا بتن یا ۳۰ سانتیمتر سنگ چینی با ملات (خود دودکش

 طبق مبحث 10 سانتیمتر فضای خالی

۱۶ مطبق مبحث 16 میلیمتر ماده نسوز (معبر دود

دقت کنیم با این احتساب دودکش فوق ستونی به قطر 70 تا 90 سانتیمتر می شود که با انچه در ایران اجرا می کنند بسیار متفاوت است!!!! در صورتیکه سازنده یا مالک زیر بار پکیج نرود می توان این دیتیل را از ایشان خواست.

🏭لایه های دودکش دما پایین فلزی:

🔸بیرون ساختمان:
تک لایه فولاد به ضخامت جدول

🔸درون ساختمان:
یک لایه فولاد به ضخامت جدول درون شفتی با مقاومت ۱ ساعت در مقابل آتش برای ساختمانهای ۱ تا ۳ طبقه و مقاومت ۲ ساعت در مقابل آتش برای ساختمان ۴ طبقه و بالاتر

در تصویر چند اجرای دودکش بیرون ساختمان را می بینیم. می دانیم که اینها اشکال دارند ولی تناقض آنها با مقررات ملی چیست؟
بریده‌هایی از مبحث ۱۴ را نیز در تصاویر می بینیم تناقضات با اجرای دودکش به شکلهای فوق به شرح زیر است:
۱. دودکش باید از دید حقوقی درون ملک باشد
۲. طبق مقررات شهرداری دودکش نباید در نمای ساختمان دیده شود
۳. دودکش باید در مقابل ضربه مقاوم باشد
۴. دودکش نباید زانو بخورد بلکه باید با دوخم کمتر از ۳۰ درجه از ملک بیرون اید
۵. دودکش باید ۳۰ سانت زیر ورودی لوله رابط ادامه یابد
۶. پایین دودکش باید روی پایه ضد حریق باشد که زیر آن در تصویر خالیست
۷. ارتفاع دودکش و طول افقی رابط باید به جدول طراحی قطر بخورد

در صورتیکه دودکش فلزی باشد
۱. باید فولادی باشد نه گالوانیزه
۲. ضخامت آن باید ۱.۵ میلیمتر به بالا باشد در حالیکه لوله های رابط استفاده شده بجای دودکش در شکل زیر ۱ میلیمتر هستند

در صورتیکه دودکش مصالح ساختمانی باشد
۱. باید دور آن ۲۰ سانت آجرچینی باشد

در تصویر دو اجرای تقریبا منطبق بر مقررات ایران را که در خارج مرسوم است می بینیم. توجه شود که دودکش‌های تصویر دو لایه فلزی هستند

ترکیب آزبست و سیمان که در آمریکا با برند ترانزیت شناخته می شود ابتدا با همین نام تجاری توسط یک کارخانه تولید شد و برخی این نام را برای بقیه مارکها هم بکار می برند (مثل ریکا که اولین برند مایع ظرفشویی در ایران بوده). ترانزیت به دلیل مقاومت آن در برابر حرارت و آتش برای ساخت لوله آب، معبر دود، دیوار ضد اتش، ایرانیت‌های سقفی و دیواری، داکتهای الکتریکی، برج خنک کن (مطابق تصاویر) بکار می رود. الیاف آزبست درون ترانزیت بسیار سرطان زا و خطرناک هستند و به مرور زمان و با عوامل طبیعی و حرارت و باد و باران و ضربه جدا شده و به افراد ساکن ساختمان آسیب می زنند لذا استفاده از محصولات دارای آزبست از جمله ترانزیت در کشورهای غربی ممنوع شده است و بجای آن از خشت نسوز  به عنوان لاینر در دودکش نوع چیمنی استفاده می شود. که این یکی از فرق‌های مبحث ۱۴ با استاندارد ان اف پی ای 211 است. دودکش‌های از جنس ترانزیت در ایران که بسیار هم متداولند در هنگام تخریب ساختمانها بسیار برای کارگران خطرناکند.

Chimney

می تواند کارخانه ساز فلزی یا فلزی کارگاهی یا از مصالح ساختمانی باشد. نوع ساخته شده از مصالح ساختمانی شامل لایه درون (معبر دود) از جنس خشت نسوز و لایه بیرونی از جنس آجر (بتن) یا سنگ است. بر خلاف مبحث ۱۷ که ضخامت  معبر دود و لایه بیرونی  برای این نوع دودکش با مصالح ساختمانی بصورت کلی برای دودکش دما پایین داده شده، در استاندارد ان اف پی ای 211 (جدول زیر)، این دو فاکتور با توجه به دسته بندی دمایی داده شده است
مسکونی  Residential
تا دمای ۱۰۰۰ درجه فارنهایت
ضخامت خشت نسوز ۱۶ میلیمتر
ضخامت دیواره آجری یا بتن ۱۰۲ میلیمتر و برای سنگی ۳۰۵ میلیمتر
دما پایین Low temperature
تا دمای ۱۴۰۰ درجه فارنهایت
ضخامت خشت نسوز ۱۶ میلیمتر
ضخامت دیواره آجری یا بتن ۲۰۳ میلیمتر و برای سنگی ۳۰۵ میلیمتر
دما متوسط Medium temperature
تا دمای ۱۸۰۰ درجه فارنهایت
ضخامت خشت نسوز ۱۱۴ میلیمتر
ضخامت دیواره آجری یا بتن ۲۰۳ میلیمتر و برای سنگی ۳۰۵ میلیمتر
دما بالا High temperature
بالای ۱۸۰۰ درجه فارنهایت
ضخامت خشت نسوز ۱۱۴ میلیمتر
دیواره دو لایه بتنی مسلح با سیمان پرتلند هر لایه ۲۰۳ میلیمتر با فاصله هوایی ۵۱ میلیمتر در میان

نکاتی در مورد دودکش از نوع چیمنی از ان اف پی ای 211 که برخی از آنها با مبحث ۱۴ تفاوت دارد
🔸در فاصله ۶ اینچ بالا و پایین محل عبور چیمنی از سقف یا کف با مصالح اشتعال پذیر اندازه و راستای معبر دود چیمنی نباید تغییر کند.
🔸در حالتی که چیمنی برای دستگاه مسکونی بکار می رود دیواره آن می تواند با ساختار مسلح از مصالح میان تهی که سوراخ‌های آنها کاملا با ملات پر شده ساخته شود ولی ضخامت این دیواره بجای ۴ اینچ ۶ اینچ باشد
🔸برای  چیمنی مسکونی یا دما پایین باید بین لاینر و لایه سازه ای بیرونی بین ۰.۵ تا ۴ اینچ فاصله هوایی باشد و این دو مستقل بالا روند(متفاوت با مبحث ۱۴)
🔸در هر مرحله از ساخت چیمنی باید لاینر زودتر از دیواره بیرون بالا رود
🔸در آخر لاینر باید ۲ اینچ بالاتر از دیواره رود و در راستای عمودی انبساط و انقباض آزاد داشته باشد
🔸قطعات لاینربرای ساخت چیمنی باید بوسیله (سیمان نسوز با کلسیوم آلومینات) به هم متصل شوند و بکار برد ملات سیمان برای اینکار ممنوع است

🔸فاصله بین بیرون دودکش با فضای ساختمانی دور آن خالی بماند
🔸 صفحه یا صفحات استاپر آتش در این فضا مانع از جریان هوا بصورت عمودی شود.
🔸استاپر آتش در حالت گالوانیزه با ضخامت حداقل ۰.۴۸۳ میلیمتر و در حالت مواد غیر قابل اشتعال با ضخامت کمتر از  ۰.۵ اینچ باشد.
🔸درز بین استاپر آتش و دودکش باید کمتر از ۱.۶ میلیمتر برای جریان هوا باشد.

🔸تمام چیمنی ها که برای دستگاه مبله قابل تغییر هستند باید دریچه تمیز کردن داشته باشند.
🔸این دریچه تمیز کردن زیر پایینترین دودکش رابط متصل باشد.
🔸زیر دریچه تمیز کردن دودکش باید حداقل ۱۶ اینچ بالاتر از پایینترین سطح کف باشد.
🔸مواد مشتعله باید حداقل ۱۸ اینچ از دریچه تمیزی دور باشند
🔸معبر دود باید تا فاصله بین ۶ تا ۱۲ اینچ پایینتر از زیر دریچه تمیزی چیمنی ادامه یابد

Thimble یا دریچه دودکش

دریچه دودکش از ورق گالوانیزه به ضخامت حداقل ۰.۶۱ میلیمتر یا از جنس خشت نسوز باشد.

🔸درون یک Chimney دما متوسط یا بالا نمیتوان چند معبر دود گذاشت
🔸بین چند معبر دود در یک Chimney باید پارتیشن به ضخامت ۴ اینچ مثلاً سیمان مسلح بصورت چسبیده به دیواره دودکش تعبیه شود مگر Liner های کارخانه ساز بدون نیاز به فاصله باشند

با توجه به قطور بودن دودکش بنایی دودکش فلزی جایگزین مناسبی برای انها بخصوص برای موتورخانه ها می باشد. این دودکشها در نوع کارخانه ساز موجودند و هنچنین می توان انها را مثل کانال ساخت

دودکش فلزی باید از جنس فولاد در ضخامتهای 1.5 تا 4 میلیمتر بر حسب ظرفیت دودکش و جدول مبحث باشد

نوع اماده ان کلاهک و زانو 45 و …هم دارد. این نوع دودکش باریکترین دودکش منطبق بر مبحث است

اینکه چرا دودکش باید از دیوار دور باشد بدلیل این است که سرعت باد عبوری از رو و زیر کلاهک اچ دودکش فشار را کم میکند (قانون برنولی) و این کم فشاری مکشی برای دود دودکش میشود. منبع عکس نیک کالا

تا حد امکان باید از لوله رابط افقی در دودکش پرهیز کرد این موضوع در “تعهدنامه مالک” در بالای همین پیج ذکر شده. منبع عکس نیک کالا

ضخامت لوله رابط دودکش گالوانیزه و فولادی به هیچ وجه با لوله رابطهای معمولی در بازار حتی لوله هایی که بنظر معقول می رسند همخوانی ندارد به همین جهت باید تا حد امکان این لوله را کوتاهتر استفاده کرد 

لوله رابط دودکش باید حتی الامکان عمودی و بسیار کوتاه باشد و دریچه دودکش در ارتفاع کمتر از 140 سانت از کف قرار گیرد که در صورت در آمدن دودکش از دریچه یک فرد کوتاه قد هم بتواند آن را جا بزند نمونه یک دودکش رابط بسیار بد در شکلهای زیر است

نمونه دودکش اجرا شده در خارج که بدلیل محصور بودن پشت بام توسط دیوار همسایه مجبور شده دودکش را تا بالای دیوار همسایه بالا ببرد

همچنین در ویرایش قبل مبحث 14 مقررات ملی ساختمان زاویه دودکش قائم نمی توانست از 45 درجه از قائم بیشتر باشد در مبحث جدید این زاویه نباید از 30 بیشتر باشد منبع سوپرپایپ

شنیده ایم که به پکیجهای محفظه بسته که هوا را از بیرون می گیرد و بدون ارتباط با داخل پس از احتراق به بیرون می فرستد نوع c گویند کلا دستگاه گازسوز بر اساس مجرا و نحوه تامین هوا و خروج دود با یک حرف انگلیسی و یک عدد دو رقمی در جلوی ان معرفی می شوند که در اشکال و جدول بالا معنی انها مشخص است.
اگر حرف انگلیسی ا باشد یعنی بدون دودکش اگر حرف انگلیسی ب باشد یعنی محفظه باز یعنی شعله راهی هوایی با داخل ساختمان دارد. ث یعنی محفظه بسته یعنی ارتباطی بین شعله با درون ساختمان وجود ندارد
برای عدد دو رقمی رقم یکان اگر 1 باشد به معنای بدون فن بودن عبور هوا از دستگاه گازسوز است و اگر 2 باشد یعنی فن پس از شعله در قسمت دودکش است. و اگر 3 باشد فن در قسمت مکش هوا برای شعله است.
رقم دهگان نشان دهنده افقی یا عمودی بودن و وجود و عدم وجود و محل کلاهک تعدیل و ارایش لوله های تامین هوا و دودکش است. همچنین دودکشها ممکن است با چینشی به کانال رایزر مشترک وصل شوند که این عدد این موارد را نیز نشان می دهد برای جزییات به جدول و شکلها مراجعه کنید منبع کتاب تکنسینهای سطح 3 انگلیس و کانال خوب مرجع بازرسین گاز و اتش نشانی

در شکل بالا نمای بالای یک پکیج فن دار را می بینیم با کمی دقت فن آن که مانند دمنده کولر آبی است دیده می شود. در بالای پکیج سه مجرا دیده می شود مجرای وسط وقتی استفاده می شود که از دودکش دو جداره هم مرکز استفاده کنیم قطر داخلی آن ۶ سانتی متر برای دود و قطر خارجی آن ۱۰ برای ورودی هوا است. اگر بخواهیم مسیر دود و هوا جدا باشد این مجرای وسط را می بندیم و دو مجرای چپ و راست را برای ورود هوا و خروج دود استفاده می کنیم. در شکل بالا شماتیک نحوه استفاده از مجراهای دود و هوا نیز نشان داده شده است. نکته مهم این است که این مسأله که پکیج فن دار دود را ۳ متر شوت می کند افسانه است و با دست گرفتن جلوی دودکش آن خواهید دید که سرعت آن حتی در زمستان در حد نسیم است (حتما امتحان کنید). لذا فاصله خروجی این دودکش با کولر باید منطبق با پست این کانال مربوط به فاصله دودکش رانش مکانیکی با دریچه ورود هوا با مکش مکانیکی باشد (بر اساس مبحث ۱۴ و nfpa 54).

شاید اینگونه تصور شود که بهتر است دودکش پکیج دو جداره فن دار به سمت بالا شیب داشته باشد تا در آن سیفون تشکیل نشود و دود راحت خارج شود ولی این امر در مورد دودکش رانش طبیعی صحیح است و در عکس بالا از کاتالوگ شرکت کره ای می بینیم که شیب به سمت پایین پیشنهاد شده تا محصولات احتراق تقطیر شده احتمالی به سمت بیرون هدایت شود و به درون پکیج بر نگردد

منبع عکس کانال خوب مرجع بازرسان گاز و آتش نشانی

نمونه دودکش دوجداره غیر استیل غیر استاندارد و استاندارد در دو شکل زیر. توجه شود که دودکش با رانش مکانیکی باید نسبت به فشار مثبت درزبند باشد در مورد دودکش دو جداره باید دانست که این دودکش همیشه تحت فشار مثبت فن است و بنابراین باید درز بندی بیشتری داشته باشد. همچنین جداره دوم باعث می گردد که اگر دودی بر اثر فشار مثبت نشت کرد به احتراق بر گردد. دودکش فن دار را به همین دلیل فشار مثبت نباید در مجرای دودکش طبیعی رها کرد چون اولا صدا تولید می کند ثانیا به دلیل فشار مثبت درزبندی خاصی برای مجرای دودکش طبیعی می طلبد و بر خلاف خاصیت مجرای دودکش طبیعی که مکش است رانش دارد. در مورد دودکش دوجداره استیل باید دانست که گاهی سازندگان دو لوله دودکش حلبی را درون هم می گذارند و دودکش دوجدار تقلبی می سازند که براق نبودن ان مانند شکل پایین تکه سوم دودکش تابلو است.

در مورد انچه در تصویر زیر دیده می شود یعنی پکیج فن دار که در داخل خانه است ولی دودکش تک جداره دارد و دریچه تامین هوا در ان واحد تعبیه شده، ظاهر قضیه مشکلی نشان نمی دهد ولی واقعیت این است که دودکش این پکیج همیشه تحت فشار دود است و احتمال نشت بسیار بالاست. پس لازم می شود که دودکش دو جداره شود که احتمال نشت صفر شود. در تصویر نحوه درزگیری این دودکشها با نوار چسب الومینیومی دیده می شود که بدلیل احتمال نشت بالا انجام شده. دقت شود که در دودکش مکش طبیعی بر خلاف دودکش مکانیکی اگر درزی وجود داشته باشد هوا به داخل لوله کشیده می شود و فشار این دودکشها در صورت صحت عملکرد همیشه منفی و مکش است.

لازم است بدانیم که دودکش‌های دو جداره (که تصویر نمونه های آن در نمایشگاه تاسیسات را می بینیم) حداقل در مورد یک مارک خاص بصورت نری و مادگی هستند و هر ترکیبی با هر طولی را می توان از آنها ساخت.

نامه شرکت ایران رادیاتور در سال ۹۵ در مورد طول مجاز دودکشهای دو جداره در تصویر دیده می شود از این نامه به نتایج زیر می توان رسید
اولا باید توجه شود دودکش فن دار به دلیل قطر کمتر از دودکش مکش طبیعی حتما قدرت فن نیاز دارد و حتی در حالت عمودی هم محدودیت طول خواهد داشت و در حالت دودکش فن دار عمودی بر خلاف حالت مکش طبیعی طول کمتر بهتر خواهد بود.
دوما محدودیت طول دودکش دو جداره بیشتر به دلیل جداره خارجی و خفه شدن شعله برای نرسیدن هوا است و بنابراین دودکش فن دار تک جداره بدون جداره خارجی می تواند طولانی تر باشد( اگر چه به دلیل بالا رفتن احتمال نشت دود به هیچ وجه توصیه نمی شود).
سوما تعداد زانوی دودکش دو جداره بشدت مهم است و بیش از یک زانو اصلا توصیه نمی گردد

حداکثر طول دودکش دوجداره متداول که قطرهای 6 و 10 دارد 4 متراست و به افقی یا عمودی بودن لوله بستگی ندارد

در این مقدار مجاز یک زانویی 90 حساب شده و در ازای هر زانویی بیش از زانویی اول 0.8 متر و هر زانویی 45 برابر 0.5 متر به طول معادل لوله اضافه می شود

جدول طول مجاز دودکش دو جداره برای پکیجهای بوتان که برای هر مدل فرق می کند و طول معادل زانو نود تقریبا 0.85 و زانو 45 تقریبا 0.5 متر است

دودکش دو جداره بام در نمایشگاه تاسیسات در تصویر دیده می شود. که می توان در حالت دودکش دوجداره به سمت بالا از آن استفاده کرد.
در این دودکش برای عدم ورود باران بالای دودکش قطعه ای هست و همچنین قطعه آخر دودکش کمی گشادتر است که آب ناشی از تقطیر در دود بر دیواره لوله گشادتر بنشیند و به داخل دودکش بر نگردد.

تا پیش از ویرایش سال 1396 مبحث 14 تکلیف دودکش پکیجهای فن دار که از نوع دودکش های با رانش مکانیک است مشخص نبود در ویرایش جدید جزییات فواصل این دودکشها از دریچه ها و پنجره ها و بازشوها و تامین هواهای با مکش مکانیکی داده شده 

فاصله دودکش فن دار از ملک همسایه 3 متر

ارتفاع از کف بام 30 سانتیمتر و از محل عبور عابر 2.2 متر

 از هر دریچه مکش هوا 3 متر دورتر یا 1 متر بالاتر

از هر پنجره یا دریچه بدون مکش هوا 30 سانت بالاتر یا 1.2 متر دورتر و 1.2 متر پایینتر

در عکس دیگر زیرکه از ان اف پی ای 54 برداشت شده، این فواصل مجاز بصورت مصور نشان داده شده است. شایان ذکر است مبحث ۱۷ مقررات ملی از ان اف پی ای 54 گرفته شده است.

استفاده از پکیج بزرگ فن دار با دودکش تک لایه پر از درز متصل به دودکش دیواری مکش طبیعی سایز 6 در یکی از ساختمانهای ستادی دانشگاه ازاد اسلامی!!!! در تصویر چند تخلف مشخص دیده می شود؟

قبلا در کانال دیده ایم که طبق مقررات ملی ان لوله ازبستی که ما دودکش می دانیم در واقع معبر یا مجرای دود است و باید اطراف ان به ضخامت بین 20 تا 30سانت مصالح ساختمانی چید که طبق مقررات به کل ستون 50 تا 70 سانتی حاصل دودکش گویند.در انگلیس بجای عبور لوله ازبستی و پر کردن دور ان با مصالح اولا ازبست کلا ممنوع است و ثانیا می توان از بلوکهای بتنی اماده ای که سوراخ به شکل دودکش درون انها وجود دارد استفاده کرد. که می توان به عنوان بلوک در دیوار بکار برد و دودکش را خود به خود ایجاد می کند. این طریقه حتی بلوکهایی دارد که انحراف کوچک دودکش در طول مسیر خود تا بالا را محقق می کند و تصویر انها در شکل دیده می شود. بین بلوکها ماده خاصی ریخته می شود. جزییات کامل را می توانید در نوشته های تصاویر بخوانید منبع فوق کتاب اموزش برای امتحان دیپلم سطح 3 مهارت تکنسینها در انگلیس است. 

نمونه یک دودکش مشترک در ساختمان بلند در شکل زیر بر اساس کتاب اموزشی تکنسینها برای مدرک سطح 3 لوله کشی گاز در انگلیس. توجه شود که طبق مقررات کشورمان برای مجاز بودن دودکش مشترک باید همه دستگاهها مکش طبیعی باشند و هوای احتراق را بطور کامل از بیرون تامین کنند همچنین نباید بیشتر از هر پنج طبقه را به یک دودکش وصل کرد و بیش از آن دودکش جدا می خواهد. با تشکر از جناب اقای مهندس فشارکی

دودکشهای غیر محفظه بسته می تواند شامل چهار قسمت باشد:
1. دودکش اولیه
2. کلاهک تعدیل
3. دودکش ثانویه
4. کلاهک
نقش کلاهک تعدیل در حالت باد شدید و مکش زیاد در دودکش این است که از هوای محل بجای دود به دود اضافه می کند که در اثر شدت زیاد مکش دود، خاموشی شعله یا بد سوزی پیش نیاید در تصویر زیر قسمتهای یک دودکش بسته و نحوه عملکرد کلاهک تعدیل از کتاب اموزشی امادگی برای امتحان سطح 3 تکنسینها در انگلیس اورده شده است

نصب بخاری گازی بدون دودکش در مبحث 17 به مقررات مبحث 14 محول شده و در مبحث 14 آمده است که نصب بخاری بدون دودکش در ساختمان مسکونی ممنوع است

همچنین در ساختمان غیر مسکونی ظرفیت بخاری بدون دودکش باید کمتر از 11.7 کیلووات و ظرفیت آن به نسبت حجم اتاق کمتر از 0.21 کیلووات بر متر مکعب حجم اتاق باشد

با وجود اینکه بخاری بدون دودکش طبق مبحث 14 برای اماکن غیر مسکونی ممنوع نیست این بخاریها سنسور اکسیژن دارند ولی سنسور مونواکسید کربن ندارند و این گاز سمی حتی در درصدهای بسیار پایین و با وجود اکسیژن کافی انسان را از پا در می آورد زیرا با گلبولهای قرمز خون ترکیب می شود و مانع از عملکرد اکسیژن رسانی آنها حتی در حضور اکسیژن کافی می شود لذا پیشنهاد می شود موارد دیگر مقررات در مورد بخاری بدون دودکش مثل گواهی استاندارد با تاریخ معتبر و برچسب انرژی و نصب و مهر و امضای گارانتی توسط نمایندگی مجاز شرکت، سختگیرانه اجرا شود که در صورت حادثه مسوولیتی متوجه ناظر نباشد. در هر صورت در صورت عدم اصرار مجری و مالک به این بخاری تجویز آن توصیه نمی شود

دستگاههای صنعتی گازی در سوله ها بجز بخاری کارگاهی باید هنگام تایید گاز نصب باشند

دستگاهها باید طبق مبحث 17 کارخانه ساز (غیردست ساز) دارای استاندارد و پلاک فنی باشند

گرما تاب ها بر خلاف دید عمومی مانند بخاری دودکش می خواهند و مانند چراغ مهتابی از سقف اویزان شده و در فاصله 3 تا 6 متری زمین از طریق تابش افراد درون کارگاه را گرم می کنند

کاتالوگ بخاری هرمیتی

مصرف گاز لوازم آشپزخانه تجاری و صنعتی تهیه شده توسط مهندس درمیناسیان از کاتالوگ یک شرکت
توجه شود قبلاً دو لیست دیگر از مصرف تقریبی دستگاههای گازسوز تهیه شده توسط نظام مهندسی استان گیلان و مهندس سرایی در این کانال قرار داده شده است

می دانیم که برای محاسبه قطر دودکش تک جداره فلزی یا سیمانی پیش ساخته برای یک دستگاه گازسوز بر حسب مقدار ظرفیت حرارتی تولیدی آن به واحد کیلو کالری در ساعت جدولی در مبحث ۱۷ وجود دارد که در بالا آمده است. متاسفانه این جدول دارای ارتفاع دودکش محدود به ۱۵ متر است در نتیجه برای ارتفاع دودکش‌های بالاتر نیاز به جدول معتبر دیگری هست. در استاندارد ملی شماره ۱۶۰۰۰ چنین جدولی برای تعیین قطر دودکش دستگاه گازسوز بر حسب ظرفیت حرارتی آن با واحد کیلو وات آورده شده است. در بالا جدول ظرفیت حرارتی دستگاههای گازسوز هم برای کامل بودن بحث آورده شده است. توجه شود در جدول سایزینگ قطر دودکش در استاندارد ملی شماره ۱۶۰۰۰ طول افقی لوله دودکش رابط به عنوان پارامتر آورده نشده است و جدول هم تحت عنوان دودکش دیگ حرارتی است.