مصرف گاز لوازم آشپزخانه تجاری و صنعتی تهیه شده توسط مهندس درمیناسیان از کاتالوگ یک شرکت
توجه شود قبلاً دو لیست دیگر از مصرف تقریبی دستگاههای گازسوز تهیه شده توسط نظام مهندسی استان گیلان و مهندس سرایی در این کانال قرار داده شده است

احتمالا می دانید که مبحث ۱۷ مقررات ملی ساختمان یعنی لوله کشی گاز طبیعی بر اساس مقررات ان اف پی ای 54 نگارش شده است. لذا در صورتی که بخشی از این مقررات مبهم باشد می توان به این استاندارد رجوع کرد البته باید بسیار مواظب بود که اولا برداشت ما از این کد درست باشد ثانیا در دادگاههای ایران بر اساس مقررات ملی تصمیم گیری خواهد شد و احتمالا استناد به ان اف پی ای 54 مورد قبول نخواهد بود. در اینجا مطالب این استاندارد خدمت شما تقدیم می گردد. 

تامین هوای احتراق از نکات مهم و در عین حال مبهم و بعضاً متناقض مباحث ۱۷ و ۱۴ مقررات ملی است. چارت بالا در هندبوک راهنمای ان اف پی ای 54 نحوه بررسی تامین هوای احتراق را نشان می دهد. با توجه به این چارت، تامین هوای احتراق می تواند
۱. از درزهای فضایی که دستگاه در آن است صورت گیرد که در این صورت باید حجم این فضا را با حجم لازم مقایسه کرد.
الف: اطلاع دقیقی از تعویض هوای فضا نداریم ولی درزبندی معمولی است
ب: اطلاع دقیق از میزان تعویض هوا داریم که ممکن است درزبندی زیاد هم باشد. در این حالت بین دستگاه فن دار و غیر فن دار تفاوت است
۲. کل هوای لازم برای احتراق از بازشوهای دائمی تامین گردد که می توانند
الف: یک بازشو
ب: دو بازشو
باشند. این بازشوها می توانند کانال افقی یا دریچه مستقیم و یا کانال عمودی به هوای بیرون باشند
۳. بخشی از هوای احتراق از درزهای فضا و بخشی از بازشوهای دائمی تامین گردد
۴. هوای احتراق به روش مکانیکی تامین گردد

در پستهای بعدی جزییات موارد بالا را بررسی می کنیم

اولین شیوه تامین هوای احتراق ذکر شده توسط ان اف پی ای 54 این است که کل هوای احتراق از درزهای فضایی که دستگاه در آن قرار دارد تامین شود. دو انتخاب برای تحلیل اینکه فضای دستگاه قابلیت تأمین هوای احتراق از درزهای خود را دارد داریم:
۱. روش استاندارد: این روش تحت عنوان حالت غیر درزبند در مبحث ۱۷ آمدن است ولی در آن معیاری برای درزبندی ذکر نشده است. در استاندارد ان اف پی ای 54 اگر تعداد تعویض هوای فضای دستگاه با توجه به درزها حداقل ۰.۴ مرتبه در ساعت باشد یا احتمال بدهیم این مقدار و بیشتر باشد و حجم فضا با فضاهای مرتبط ۵۰ فوت به ازای هر ۱۰۰۰ بی تی یو بر ساعت ظرفیت دستگاه (۴.۸ متر مکعب برای هر کیلووات یا ۱ مترمکعب برای هر ۱۷۷ کیلوکالری بر ساعت) باشد، فضا و درزبندی آن را برای تامین هوای احتراق کافی می دانیم
در تصویر، جدول حجم مورد نیاز فضا با توجه به ظرفیت دستگاه برای حالت استاندارد یعنی تعویض هوای بالای ۰.۴ آورده شده است. برگه محاسبات نمونه روش استاندارد هم در تصاویر گنجانده شده است.

اولین شیوه تامین هوای احتراق ذکر شده توسط ان اف پی ای 54 این است که کل هوای احتراق از درزهای فضایی که دستگاه در آن قرار دارد تامین شود. دو انتخاب برای تحلیل اینکه فضای دستگاه قابلیت تأمین هوای احتراق از درزهای خود را دارد داریم:
۲. روش نفوذ هوا (تعداد تعویض هوا)ی معلوم(روش کایر): در این روش که در مبحث ۱۷ وجود ندارد، اگر مقدار تعویض هوای اتاق در ساعت را بدانیم و این مقدار از ۰.۶ بار در ساعت کمتر باشد می توان از دو فرمول تصویر برای دستگاه فن دار و غیر فن دار حجم کافی فضا را یافت. توجه شود که در حالت دستگاه گازسوز فن دار، حجم مورد نیاز فضا برای دستگاه کمتر است، زیرا فشار داخل فضا توسط فن منفی تر می شود و هوا از درزها بیشتر وارد می شود. در مورد تعویض هوای بیش از ۰.۶ بار در ساعت برای احتیاط همان ۰.۶ بار را بکار می بریم. در تصویر، جداول حجم مورد نیاز فضا با توجه به ظرفیت دستگاه برای حالت مقدار تعویض هوای معین برابر با ۰.۲۵ و ۰.۳ و ۰.۳۵ بار در ساعت برای دستگاههای فن دار و غیر فن دار آمده است.
برگه محاسبات نمونه روش تعویض هوای معین هم در تصاویر گنجانده شده است.

اگر فضای قرار گیری دستگاه با استفاده از تحلیل استاندارد یا روش مقدار تعویض هوای معلوم، برای تامین هوای احتراق کافی نباشد ولی بتوان با ملحق کردن فضاهای مجاور به حجم کافی رسید بر طبق ان اف پی ای 54:

با دو دریچه دائمی در ارتفاع های ۳۰ سانتیمتر از کف و سقف هر کدام به مساحت ۱ اینچ مربع برای هر ۱۰۰۰ بی تی یو بر ساعت ظرفیت کل دستگاهها (۲۲۰۰ میلیمتر مربع برای هر کیلو وات یا ۱ سانتی متر مربع برای هر ۳۸ کیلو کالری در ساعت)، دو فضا را بهم متصل می کنیم.
دقت شود مساحت دریچه ها از ۱۰۰ اینچ مربع (۰.۶ متر مربع یا ۶۴۵ سانتی متر مربع) و هر بعد دریچه ها از ۳ اینچ (۸۰ میلیمتر) کمتر نباشد.

اگر دو فضا مجاور نباشند بلکه در دو طبقه باشند یک یا چند دریچه با مجموع مساحت ۲ اینچ برای هر ۱۰۰۰ بی تی یو بر ساعت ظرفیت کل دستگاههای درون فضا (۴۴۰۰ میلیمتر مربع برای هر کیلو وات یا ۱ سانتی متر مربع برای هر ۱۹ کیلو کالری در ساعت)، کافی خواهد بود. (الحاق دو فضای در دو طبقه مختلف برای تامین هوای احتراق در مبحث ۱۷ ذکر نشده است)

دومین شیوه تامین هوای احتراق ذکر شده در  ان اف پی ای 54 این است که کل هوای احتراق با استفاده از بازشوهای دائم بصورت مستقیم از بیرون تامین شود. این بازشوها می تواند یکی یا دو تا باشد. نکته اینکه درزبند بودن یا نبودن و حجم فضا در شیوه تامین کامل هوا از خارج اهمیت ندارد

۳. یک عدد بازشو دائم: در این حالت مساحت دریچه، ۱ اینچ مربع در ازای هر ۳۰۰۰ بی تی یو بر ساعت ظرفیت کل دستگاهها (۷۰۰ میلی متر مربع برای هر کیلو وات یا ۱ سانتی متر مربع برای هر ۱۱۶ کیلوکالری بر ساعت) خواهد بود. دریچه باید در ۳۰ سانتی متری سقف قرار داشته باشد. مساحت دریچه نباید از مساحت مجموع دودکشهای رابط دستگاههای فضا کمتر باشد. حداقل هر بعد این دریچه باید ۳ اینچ یا ۸ سانتی متر باشد.
شرط دیگر در مورد فضای دور دستگاه در این حالت این است که به اندازه یک اینچ از هر طرف و ۶ اینچ جلوی آن خالی باشد.
کانال افقی یا عمودی بودن یا دریچه بودن بازشو در این شیوه تک دریچه تاثیری در ابعاد دریچه ندارد.
برگه محاسبات نمونه برای تک دریچه در عکسها دیده می شود. محل مناسب دریچه هم در شکل دیگر نشان داده شده است.

دومین شیوه تامین هوای احتراق ذکر شده در  ان اف پی ای 54 این است که کل هوای احتراق با استفاده از بازشوهای دائم بصورت مستقیم از بیرون تامین شود. این بازشوها می تواند یکی یا دو تا باشد. نکته اینکه درزبند بودن یا نبودن و حجم فضا در شیوه تامین کامل هوا از خارج اهمیت ندارد.

۴. دو عدد بازشو دائم: در این حالت مساحت هر دریچه ۱ اینچ مربع در ازای هر ۴۰۰۰ بی تی یو بر ساعت ظرفیت کل دستگاهها (۵۵۰ میلی متر مربع برای هر کیلو وات یا ۱ سانتی متر مربع برای هر ۱۵۷ کیلوکالری بر ساعت) خواهد بود که باید در ۳۰ سانتی متری کف و سقف قرار داشته باشند.
اگر بازشو کانال عمودی بسمت بیرون باشد مساحت عین محاسبات بالاست و اگر کانال آن افقی باشد مساحت بازشوها دو برابر می شود یعنی مساحت هر دریچه ۱ اینچ مربع در ازای هر ۲۰۰۰ بی تی یو بر ساعت ظرفیت کل دستگاهها (۱۱۰۰ میلی متر مربع برای هر کیلو وات یا ۱ سانتی متر مربع برای هر ۷۹ کیلوکالری بر ساعت) خواهد بود
حداقل هر بعد هر دریچه باید ۳ اینچ یا ۸ سانتی متر باشد.
برگه محاسبات نمونه برای دو دریچه در عکسها دیده می شود. محل مناسب دریچه ها هم در شکل دیگر نشان داده شده است.

سومین شیوه تامین هوای احتراق ذکر شده در ان اف پی ای 54 این است که قسمتی از هوای احتراق با استفاده از بازشوهای دائم بصورت مستقیم از بیرون و بقیه از هوای نفوذی به فضای اطراف دستگاه تامین شود. این بازشوهای دائم می تواند دو تا یا یکی باشد.

۵. تامین هوای همزمان از بازشو دائم علاوه بر درزهای خود فضا: در این حالت ابتدا حجم فضای لازم دستگاه را با استفاده از شیوه استاندارد یا روش تعویض هوای معین می یابیم. حال حجم فضای در دسترس دستگاه را هم حساب می کنیم.
سپس حساب می کنیم حجم فضای در دسترس دستگاه چند درصد حجم فضای لازم برای دستگاههاست. (فرض کنیم ۳۰ درصد)
اندازه تک دریچه یا دو دریچه لازم برای آنکه کل هوای دستگاه را از خارج وارد کنیم می یابیم. چون فضای در دسترس ۳۰ درصد هوای دستگاه را تامین می کند پس اندازه دریچه یا دریچه های لازم ۷۰ درصد حالتی خواهد بود که کل هوا از خارج بیاید.
کماکان حداقل هر بعد هر دریچه باید ۳ اینچ یا ۸ سانتی متر باشد.
برگه محاسبات نمونه برای یک یا دو دریچه برای تامین هوای احتراق از خارج و فضای داخل بطور همزمان در عکسها دیده می شود. محل مناسب دریچه ها هم در شکل دیگر نشان داده شده است.

چهارمین شیوه تامین هوای احتراق ذکر شده در  ان اف پی ای 54 این است که هوای احتراق بصورت مکانیکی و مستقیم از بیرون تامین شود.

۶. تامین هوای احتراق بصورت مکانیکی: در این حالت مقدار هوای ۰.۳۵ فوت مکعب در دقیقه در ازای هر ۱۰۰۰ بی تی یو بر ساعت ظرفیت کل دستگاهها (۰.۰۳۴ متر مکعب بر دقیقه برای هر کیلو وات یا ۱ متر مکعب برای هر ۴۲۴ کیلوکالری) لازم است.
اولا دقت شود در مبحث ۱۷ مقدار هوای لازم برای هر ۳۵۵ کیلو کالری انرژی یک متر مکعب ذکر شده که با عدد بالا همخوانی ندارد و هوای بیشتری است لذا بهتر است از این عدد در ایران استفاده شود.
ثانیا فن تامین هوا باید با دستگاه گازسوز سری باشد و دستگاه بدون روشن شدن فن کار نکند.
ثالثا اگر در محیط، فن اگزاست وجود دارد باید برای آن فن هوای جبران در نظر گرفته شود.
رابعا اگر تامین هوای احتراق با تامین هوای تازه تهویه مطبوع همزمان انجام می شود. باید ظرفیت هوای تازه تهویه مطبوع و احتراق را با هم جمع کرد

آنچه درباره مساحت دریچه های تامین هوای احتراق گفته شد منظور مساحت آزاد دریچه است. در مورد دریچه های گریل دار اگر مساحت آزاد آن معین است آن مساحت معیار است و در غیر اینصورت بصورت تقریبی مقدار مساحت آزاد گریلهای چوبی 25 و فلزی 75 درصد مساحت دریچه محسوب می گردد. همچنین اگر از توری استفاده می شود ابعاد چشمی های توری نباید از یک چهارم اینچ یا 7 میلی متر کمتر باشد.

توجه شود با این اوصاف دریچه های آیفونی و گریل کردن سنگ نما بشدت مساحت دریچه را کاهش می دهد و اصلا فنی نیست.

جدول زیر مجموعه محاسبات آماده بر اساس مقررات ان اف پی ای 54 و مبحث 17 در مورد ساختمانها و حالتهای تیپ در ایران است. برای نمونه می توان برای واحدی که یک اجاق گاز و یک پکیج درون آن قرار دارد از ستون اول از چپ مقدار مساحت لازم واحد برای تامین هوای احتراق در حالت غیر درزبند در دو ارتفاع سقف مختلف را پیدا کرد. در ستون دوم از چپ می توان دید اگر فضا درزبند باشد اندازه مساحت هر دریچه تامین هوای احتراق در حالت یک یا دو دریچه بر حسب سانتی متر مربع چه خواهد بود. در ستون سوم از چپ مقدار حجم فضای لازم غیر درزبند برای تامین هوای احتراق هر حالت نوشته شده است.

در ستونهای 3 تا هفت جدول از راست برای حالتهای رایج ترکیب مصرف کننده ها که در مورد یک انشعاب پیش می اید نوشته شده که تا چه طول مسیری از چه سایز لوله ای باید استفاده کرد.توجه شود حداقل سایز لوله اصلی 1 اینچ و لوله انشعاب پکیج سه چهارم اینچ است.

در ستونهای میانی جدول علامت اختصاری دستگاهها و نام انگلیسی آنها ارتفاع لازم برای شیر آنها و مصارف ترکیب آنها آمده است. 

همچنین توجه شود که پکیجها ظرفیت گوناگون دارند و ستون اخر متراژ سرانگشتی پوششی انها از کارخانه و با توجه به مصرف 1.5 متر مکعب برای هر 100 متر مربع که برای مشعل موتورخانه در مبحث امده بصورت جداگانه نوشته شده است.

در این جدول حتی اطلاعاتی مثل حداقل فواصل بست لوله ها و وزن واحد طول لوله ها در سایزهای مختلف هم آورده شده است

تصویر چند دریچه هوای نمونه استاندارد گاز. دریچه های مخصوص تامین هوای تازه احتراق اولا فلزی هستند و کمتر اسیب می بینند ثانیا توری انها ریز بوده و حشره از انها عبور نمی کند و در نتیجه احتمال مسدود کردن انها توسط مالک کمتر می شود. همچنین از ابتدا بر روی خود جمله مسدود نشود را دارند. همچنین سطح واقعی عبور هوا از انها زیاد است. متاسفانه بدلیل قیمت این دریچه ها که در ابعاد 20 در 20 برابر 60 هزار تومان است توسط سازندگان خریداری نمی شوند

یک دریچه هوای تازه جالب که قسمتی از یک پنجره پی وی سی است